Een zacht vergaderend, honend en galmend ‘rhot, rhot, rrhot’ vult de ochtendmist boven de weidse, stille wadplaten. Het geluid nadert het eiland dreigend als een rollende golf op het strand. En dan ineens is de lucht zwart, zwart van de ganzen.
Boven de waddendijk vult de lucht zich met duizenden ganzen. Een voor een ploffen ze neer in de Amelander polder. Al decennia lang weet de rotgans de Amelandse graslanden te vinden en staat zij met stip op 1 in de top 100 lekkerste graslanden rond de Noordpool.
Toch is dit vertrouwde beeld eigenlijk niet zo gewoon. Eeuwenlang graasden deze Siberische wintergasten op de groene zeegrasvelden van de brakke Waddenzee. Het zeegras kon zich echter niet handhaven in het veranderende milieu van de Wadden en verdween halverwege de vorige eeuw vrijwel volledig. Ondanks het ontbreken van de zeegrasvelden bleven de rotganzen terugkomen.
Tijdens hun duizenden kilometers lange reis van Siberië naar Ameland en vice versa trotseren zij tweemaal per jaar gevaren als honger, jacht en predatie door roofdieren. De honger dwong de ganzen uit te wijken van de wadplaten naar de boerengraslanden binnendijks.
Een gouden greep, maar opmerkelijk is wel dat de soort zich nu nog steeds beperkt tot de graslanden rond de Waddenzee. Het is dan ook de enige ganzensoort waarvan de gehele Siberische populatie van meer dan 200.000 ganzen rond de Waddenzee overwintert.
Ameland heeft hiermee niet alleen een primeur maar ook een bijzondere internationale verantwoordelijkheid, zeker zolang de zeegrasvelden zich niet kunnen herstellen in de Waddenzee.
De Amelander boeren hebben zich dan ook verenigd en in ruil voor een schadevergoeding met de overheid worden de ganzen niet verjaagd.Deze vergoeding is overigens geen overbodige luxe, want de (rot)ganzen blijven nog tot ver in mei voor ze opgevet wegtrekken naar de korte en uitbundige poolzomer. Menig Amelander boer offert zijn eerste voedzame snede gras op aan de rotgans.
Werkelijk onverzadigbaar vreten de ganzen onafgebroken op de kale groengele graslakens. Het is zelfs zo erg dat ze niet alleen grazen, maar ook constant poepen. De grassen bevatten namelijk veel ruwe celstof dat slecht verteert, zeker in de winterperiode. De darmen kunnen niet genoeg voeding uit het gras halen en aangezien de ganzen niet herkauwen proberen ze daarom zoveel mogelijk te vreten.
Deze tactiek is erg succesvol, want hoe intensiever er gegraasd wordt des te voedzamer is het gras. Vooral in het voorjaar zorgen juist de kleine begraasde groeischeutjes voor het rijkste gras. Als een georganiseerd leger worden de percelen systematisch afgewerkt, waarbij slechts enkele ganzen zich de taak als uitkijk hebben toegeëigend.
Af en toe gaat dan de lange periscopische nek omhoog en wordt de omgeving binnen enkele tellen gescand op onraad. Een handig instrument in het open landschap. Bij gevaar is een luide gak van de oppasgans genoeg om de lomp ogende groep ganzen te formeren in een gestroomlijnde, atletische vlucht. Een paniekvlucht kost de ganzen veel extra energie, waardoor ze niet opvetten, maar juist vermageren. Om dit goed te maken moeten ze langer en meer grazen. Rust is dan ook erg belangrijk om de lange reis naar de broedgebieden in goede conditie te voltooien.
Het voorjaar is een uitstekende periode voor het kijken naar ganzen. Veel ganzen maken nog een laatste stop op de Waddeneilanden voor ze langs de Noordzee wegtrekken. Niet alleen rotganzen, maar ook veel andere ganzensoorten doen dit.
Op Ameland kunt u meer soorten ganzen zien dan in een gemiddelde dierentuin! Zeker nu we een strenge winter hebben gehad met veel sneeuw en ijs zijn de ganzen nog niet in topconditie. Hierdoor zijn er meer en andere ganzen te zien dan in milde winters. Heel bijzonder zijn de witbuikrotganzen van Spitsbergen die normaal niet zuidelijker afzakken dan Denemarken, maar nu met enkele tientallen in de polders van Ameland verblijven. U ontmoet ook zeker de brandgans en de grauwe gans. Met een beetje geduld en geluk misschien wel de toendrarietgans, kleine rietgans, zwarte rotgans en de fraaie roodhalsgans!
Ganzen kijken is erg boeiend en verveeld nooit. Biologen hebben in de Siberische broedgebieden vogels geringd met kleurringen die je goed kunt aflezen met een verrekijker of telescoop. De unieke ringcombinatie kun je invoeren op www.goosetrack.nl en je ziet direct waar de gans nog meer is gezien. Je kijkt als het ware mee met het leven van een gans en het is boeiend te zien dat ganzen jaren achterelkaar weer terugkeren op het eiland. Bovendien draag je bij aan allerlei wetenschappelijke vraagstukken over het leven van de ganzen. Veel kijkplezier!
{gallery}natuur/rotganzen:85:70:0:0{/gallery}